Bonnefanten, Centraal Museum en Stedelijk slaan handen ineen voor de gezamenlijke aankoop van Wael Shawky: Drama 1882.

Te zien in het Bonnefanten: 7 januari t/m 30 maart 2025

Op initiatief van directeur Stijn Huijts hebben het Bonnefanten Maastricht, het Centraal Museum Utrecht en het Stedelijk Museum Amsterdam gezamenlijk de spraakmakende en veel geprezen video-installatie Drama 1882 van de Egyptische kunstenaar Wael Shawky aangekocht. Drama 1882 is dé eyecatcher van de 60e editie van de Biënnale van Venetië, waar het werk nog tot en met 24 november te zien is in het Egyptische paviljoen. Veel media bestempelden het werk als de beste inzending van de Biënnale. De gezamenlijke aankoop markeert tevens de introductie van Wael Shawky in de Collectie Nederland. Vanaf 7 januari presenteert het Bonnefanten Drama 1882 als eerste aan het Nederlandse publiek.

Tussen geschiedenis en actualiteit

Drama 1882 gaat over een sleutelmoment in de Egyptische geschiedenis: de nationalistische Urabi-revolutie, waarin het leger in opstand kwam tegen de Europese invloed (1879-82) in Egypte. Het jaar 1882 was het jaar waarin deze opstand werd neergeslagen door de Britten, die Egypte vervolgens tot 1956 bezet hielden. De film is dan ook tegelijkertijd een geschiedenisles en een analyse van de actuele politieke situatie in de wereld. In Shawky’s eigen woorden: “This is a moment of global political urgency and revolutionary change. It seemed paramount to represent my country with a strong message at this time. To reflect on the historic occupation in Egypt felt timely, pressing, and important.” Uiteindelijk gaat het werk over macht, over wie er in de positie is om een persoon of een groep als terrorist of als verzetsgroep of als held te identificeren.

Drama in verschillende betekenissen

In dit werk, gezongen in klassiek Arabisch door professionele performers, speelt Shawky met verschillende betekenissen van het begrip ‘drama’. Er is het gevoel van doen alsof, verbonden met het idee van entertainment, zoals theater. Maar er is ook het gevoel van catastrofe en onze inherente twijfel aan de geschiedenis. Die gelaagdheid komt ook tot uitdrukking in de scenografie: De achtergrond beweegt in slow motion, als in lagen. Uiteindelijk maakt dit het werk tot een bewegend schilderij, waarbij de performers en de soundtrack elementen zijn in de compositie. De film heeft het karakter van een opera. Shawky componeerde zelf de muziek en schreef de teksten.

Wael Shawky

Wael Shawky (1971, Alexandrië) woonde tot zijn 13e in Mekka en studeerde in de Verenigde Staten. Hij werd bekend met zijn film-trilogie Cabaret Crusades (2010-2015), waarin hij met marionetten de geschiedenis van de Christelijke kruistochten van de 11e en 12e eeuw belicht vanuit een Arabisch perspectief. Shawky heeft een voorliefde voor thema’s die verband houden met veranderende samenlevingen. Met zijn werk geeft Shawky een stem aan geschiedenissen die een ander licht werpen op vraagstukken over migratie en rechtvaardigheid vanuit een hedendaags standpunt.
Shawky heeft onder andere geëxposeerd in het Museum of Modern Art (MoMA), New York City; het Louvre, Parijs; The Hammer Museum, Los Angeles; Sharjah Art Foundation, Sharjah, MACBA, Barcelona; Tate Modern, Londen; en Daegu Art Museum, Daegu. Zijn werk is in de collecties van veel van dezelfde instellingen opgenomen. Hij is nooit eerder in Nederland tentoongesteld en was tot nu nog niet vertegenwoordigd in een Nederlandse museumcollectie. De gezamenlijke aankoop van Drama 1882 brengt daar verandering in.

Drama 1882 binnen de Collectie Nederland

Met Drama 1882 haalt Nederland een sleutelwerk van een internationaal vermaarde kunstenaar binnen. Het werk heeft niet alleen een grote autonoom artistieke aantrekkingskracht, het is ook een urgent werk dat voorbeeld stellend is voor het internationale en Nederlandse kunstveld van nu. Het werk vertelt het verhaal van de vele veranderende machtsposities in het Midden-Oosten en krijgt daarmee ook een universele betekenis.
Het is tevens een kritiek op de geschiedschrijving rondom kolonialisme. Is iemand een onrustzaaier, terrorist of juist een inspirator en verzetsheld? De overwinnaar bepaalt. Shawky probeert nieuw licht te schijnen op een stuk geschiedenis dat lange tijd alleen vanuit Europese belangen werd beschreven. Dit is ook in het Nederlandse kunstdiscours prominent aan de orde. Kijk bijvoorbeeld naar het werk van patricia kaersenhout, Natasja Kensmil, Remy Jungerman, Mounira Al Solh. Het is belangrijk om deze trend ook vanuit internationale ooghoek te bekijken en met recht neer te zetten als een van de grootste tendensen van de hedendaagse kunstwereld.

De directeuren van de samenwerkende musea vertellen zelf over het werk binnen hun collectie:

Stijn Huijts (Bonnefanten): “Het Bonnefanten is altijd opzoek naar alternatieve (kunst)geschiedenissen. Dit werk zoekt de grens op tussen beeldende en podiumkunst, vertelt de geschiedenis vanuit een nieuw perspectief en is gemaakt door een belangrijke kunstenaar die in Nederland onderbelicht is gebleven. Dat maakt het tot een belangrijk werk voor onze collectie.”

Bart Rutten (Centraal Museum Utrecht): “In de collectie van het Centraal Museum zit een heel nadrukkelijke geschiedenislijn. Binnen die context gedijt deze installatie op een geheel eigen manier naast onze historiestukken, en werpt het een nieuw licht op de collectie oude kunst. We zijn daarom blij om dit gezamenlijke werk toe te mogen voegen aan onze collectie.”

Rein Wolfs (Stedelijk Museum Amsterdam): “De kracht van Drama 1882 ligt in het vermogen om een specifiek historisch moment te verbeelden en tegelijkertijd een universele reflectie te bieden op de cycli van macht en identiteit. De installatie verbindt verleden en heden en laat zien hoe machtsverhoudingen onze kijk op de geschiedenis en rechtvaardigheid beïnvloeden. Dit maakt het werk niet alleen urgent, maar ook tijdloos in zijn boodschap.”

De pers over Wael Shawky: Drama 1882:

The New York Times: "An Egyptian Artist Mesmerizes in Venice With an Opera and a Donkey".
ARTNET: "Shawky’s exquisite film, shot in a historic open-air theater in Alexandria, weaves together fact and fantasy with mesmerizing melodies sung in Classical Arabic."

Noot voor pers:

Voor meer informatie en beeldmateriaal kunt u contact opnemen met Nina Keuschnigg via pressoffice@bonnefanten.nl of +31 (0)6 55 23 27 21.

Header:  Wael Shawky, Drama 1882, 2024, 4K Video (color, sound), VFX, Arabic with English subtitles. Courtesy the artist and Sfeir-Semler Gallery Beirut/Hamburg